Natalia Pastuszenko (ur. 26.12.1972)
W 1996 roku ukończyła wydział architektury Ukraińskiej Akademii Sztuk w Kijowie, w pracowni prof. Igora Szpary. Zajmuje się grafiką, malarstwem, ilustracją książkową oraz projektowaniem wnętrz. Prowadzi zajęcia plastyczne z dziećmi. Obecnie mieszka i pracuje w Kijowie. Udział w licznych wystawach indywi-dualnych i zbiorowych na Ukrainie oraz w Polsce, Niemczech, Słowacji i Czechach.

* * * * * * * * * * * *

To, co, najogólniej rzecz biorąc, rdzenną sztukę rosyjską i ukraińską odróżnia od sztuki zachodnioeuropejskiej, to tkwiące głęboko w jądrze tradycji tego obszaru elementy estetyki Wschodu. Przez wieki, ze wspaniałej kultury Bizancjum, poprzez przyjęte stamtąd chrześcijaństwo w obrządku wschodnim, a także bezpośrednią styczność dawnej Rusi z Tatarami krymskimi i azjatyckimi najeźdźcami, wędrowało upodobanie do ornamentów, wyszukanej ozdobności, dekoracyjnej stylizacji, zagęszczania form w swoistym horror vacui i wizualnego przepychu mocnych barw. Do tej pory zachowało się ono w ukraińskiej sztuce ludowej i sztukach dekoracyjnych. W jej formach artystycznie czystych przeważnie zanikło – totalna globalizacja, przepływ informacji – także tych wizualnych, zunifikował współczesny świat; także język sztuk plastycznych.
Tzw. sztuka wysoka stała się ponadnarodowa: dzieła stworzone przez współczesnych artystów Europy, Azji, obu Ameryk czy nawet Afryki, dotykają podobnych problemów, a ich twórcy posługują się podobnymi środkami wyrazu. Zdarza się jednak, że pokłady lokalnych tradycji, wypracowanych przez stulecia form, znaczeń i symboli wrosłych w daną kulturę, staja się pociągającym źródłem inspiracji i odniesień, a także zasobem form plastycznych odmiennych od tych uniwersalnych.
W oparciu o nie została ukształtowana sztuka wielu wybitnych artystów: wystarczy wspomnieć Jerzego Nowoselskiego, czerpiącego z malarstwa ikonowego, czy naszego kieleckiego malarza, Krzysztofa Jackowskiego, twórczo zafascy-nowanego naiwnym urokiem polskiego sarmatyzmu.
Do artystów, którzy odwołują się w swojej twórczości do sztuki ukorzenionej w narodowej tradycji należy także kijowska artystka, Natalia Pastuszenko. Jej barwne, precyzyjne rysowane, papierowe kompozycje pulsują mantrycznym rytmem ornamentu. Ich orientalny urok podkreślają giętkie, miękko wijące się linie rysunku i bogactwo dekoracyjnych, drobiazgowo narysowanych i namalowanych detali. Płasko kładzione i obwiedzione konturem drobne plamy barw, precyzyjnie zestawione, budzą skojarzenia z przepychem wschodnich mozaik. Skontrastowane umiejętnie kolory zyskują na intensywności, podkreślone czernią konturów, tworzą skomplikowaną strukturę tkanki kompozycji. Wyłaniające się z niej, mniej lub bardziej dosłowne, wyobrażenia stylizowanych postaci ludzi i zwierząt odsyłają widza do literackich, o baśniowym charakterze, skojarzeń i interpretacji.
W części prac – zwłaszcza pejzażowych – artystka rezygnuje z rysunku, budując nastrój bardziej malarskimi środkami wyrazu: subtelnymi przejściami kolorystycznymi, rozległą skalą nasycenia barw i miękkością traktowania relacji światłocieniowych.
Zupełnie inną grupę prac stanowi rysunkowy cykl Obrazki dla Miłosza, inspirowany poezją Czesława Miłosza. W części jest on rezultatem stypendium Gaude Polonia, które artystka otrzymała w 2007 roku – lecz przede wszystkim jest owocem jej fascynacji polską literaturą i kulturą. W czarnych, tuszem, bardziej malowanych, niż rysowanych, liniach ilustracji nie widać już orientalnej stylizacji, choć ciągle obecna jest jej łagodna miękkość. Ich treść, klimat wywiedziony jest z konkretnego fragmentu prozy lub poezji pisarza i uzupełniony o własne, intensywne emocje artystki.
Kameralna twórczość Natalii Pastuszenko także bliska jest poezji: nastrojem, wizualną subtelnością, nasyceniem literackimi odniesieniami. Jej orientalny charakter tworzy jej dodatkową wartość plastycznego dialogu z oryginalną rodzimą tradycją, a także stanowi o autentyczności kreacji artystycznej, popartej wyobraźnią, wrażliwością i talentem.

Stanisława Zacharko